Hangi distro sizin için en iyisi? Debian mı Ubuntu mu? Bu ikisinden birini tercih ederek hata yapmış olmazsınız ama bir dağıtımdan ne beklediğinizi bilirseniz sorularınıza daha faydalı yanıtlar alabilirsiniz.
Debian ve Ubuntu son 4 yıldır Distrowatch’un en popüler 3 Linux distrosu arasında yer alıyor. 2005’ten beri de ilk altının dışında hiç kalmamış durumda. Peki hangi Linux distrosu sizin için daha iyi? Aşağıda bu sorunun yanıtları aranıyor.
Birçok yerde Debian’ın uzmanlar, Ubuntu’nun yeni başlayanlar için uygun dağıtımlar olduğunu duymuş olabilirsiniz. Bu kısmen doğru. Fakat aralarında artık eskisi kadar büyük bir fark da kalmamış durumda.
Ubuntu’nun 2004 yılında piyasaya çıktıktan sonra masaüstü kullanımını, özellikle de İngilizce bilmeyen kullanıcılar için kolaylaştırmayı başarması birkaç yıl sürmüştü. Ancak, ücretsiz lisanslar sayesinde, Ubuntu birçok masaüstü ortamında kendine yer bulmaya başladı.
Ayrıca Ubuntu’nun arayüz yenilikleri devri artık büyük ölçüde geçmişte kaldı. Artık Ubuntu gelişimi daha ziyade birleşmeye, yani Unity masaüstü özelliklerini telefonlar, tabletler ve masaüstü bilgisayarlar için ortak bir arayüz haline getirmeye odaklanmış durumda. Fakat Ubuntu telefon ve tabletlerin kısıtlı bir bulunabilirliği olduğundan, bahsi geçen birleşme özelliği birçok kullanıcı için pek bir şey ifade etmiyor. Benzer şekilde, Ubuntu’nun üst şirketi Canonical masaüstü gelişiminden ziyade başarılı OpenStack oluşumuna daha fazla ağırlık vermiş görünüyor.
Debian ise bugüne kadar hiç olmadığı kadar kolay kurulum imkanı sunuyor ve en son sürümünden başlayarak Ubuntu’yu taklit ediyor. Modern Debian aynı zamanda diğer distrolar için kaynak olma rolüne de daha fazla odaklanmış durumda. Bu distrolar arasında yalnızca Ubuntu değil, aynı zamanda Distrowatch’un listesinden son 4 yıldır hep bir numarada olan Linux Mint de bulunmakta.
Günümüzde Debian herkese uygun, talimatları uygulayabilecek herkes tarafından kurulumu gayet kolay ve detaylı kontrol özellikleriyle uzmanları da gayet memnun eden özelliklere sahip bir dağıtım olarak tanımlanabilir.
Tabii bu genel tanımlar bahis konu edeceğimiz farklılıkların yalnızca bir kısmı. Ortak kökenlerine rağmen Debian ve Ubuntu yükleyicileri, masaüstü ortamları, yönetimleri ve camiaları bakımından birçok farklılık göstermekte.
Debian mı Ubuntu mu: Kurulum
Hakkında ezelden beridir söylenenlere rağmen, modern Debian artık kurulum bakımından diğer muadillerinden daha zor bir distro değil. Hatta şunu bile söylemek mümkün ki, on bir donanım mimarisi için kullanılabilen Debian Installer’la, metin, grafik ve ses formatlarıyla ve sorun giderme için uzman moduyla Debian’ı donanımınıza kuramıyorsanız, kuvvetle muhtemel hiçbir Linux dağıtımını kuramazsınız demektir.
Ubuntu’nun yükleyicisi ise, son yıllarda ARM gelişimine de geçmiş olmakla birlikte, masaüstü bilgisayarlar ve sunucular için Intel mimarisinin 32 ve 64 bit versiyonlarına yoğunlaşmıştır. Ubuntu’nun eğitim amaçlı Edubuntu gibi özel amaca yönelik olanlardan LXDE ve Xubuntu yükleyen Lubuntu gibi farklı varsayılan masaüstü ortamlara sahip olanlara kadar 9 farklı alternatifi bulunmaktadır.
Bütün bu Ubuntu seçenekleri minimum kullanıcı girdisi gerektirecek şekilde tasarlanmış bir yükleyici kullanmaktadır. Herhangi bir zorluk yaşanması durumunda ise Ubuntu Debian’ın yeniden markalandırılmış bir versiyonu olan bir uzman yükleyici kullanmaktadır.
Debian mı Ubuntu mu: Masaüstü Bilgisayarlar
Ubuntu ilk başta varsayılan masaüstü olarak GNOME kullanıyordu. Fakat 2010’dan beri Unity adındaki kendi masaüstünü geliştirmiş durumda. Unity her ne kadar kullanımı kolay olacak şekilde tasarlanmaya çalışılmış olsa da, hiçbir zaman tam anlamıyla popüler olamadı. Yine de kurulum sonrasında birçok alternatif masaüstü ortamı da bulunmakta. Ancak KDE Ubuntu, diğer adıyla Kubuntu, artık bağımsız olarak üretildiği için Ubuntu web sitesinde Kubuntu için bir link artık yok.
Debian da uzun yıllar boyunca varsayılan olarak GNOME kullanmıştı. En son yükleyicisi ise yarım düzine masaüstü ortamı sunarak birden çok masaüstü bilgisayar kullanmak isteyenler için zamandan tasarruf imkanı sağlıyor. Aradaki fark bu birden çok masaüstünü ne zaman ve nasıl kuracağınıza bağlı.
Debian mı Ubuntu mu: Yönetim ve Paket Yönetimi
Debian bir kök hesapla ve en az bir öncelikli olmayan kullanıcı ile yükleniyor. Ubuntu’nun aksine, kök parolayı saklayan sudo kullanmıyor ve en az bir kullanıcının kendi parolasını girerek root ayrıcalıklara erişebilmesini sağlıyor. Sudo kullanmanın root hesabın kullanımda olduğu süreyi en aza indirme gibi bir avantajı bulunmakta, fakat Ubuntu’nun sudo ayarının Debian’ın klasik düzenlemesinden daha güvenli olup olmadığı tartışmalı. Kullanıcılar ister Debian kullansınlar ister Ubuntu, kendi güvenlik anlayışlarına uyan başka bir sudo ayarını seçmeyi tercih edebilirler.
Debian’ın paketleri İstikrarsız ve Test havuzlarından geçerek, yeni sürümün yayınlanmasıyla birlikte İstikrarlı hale gelir. İki sürüm arasında, Güncelleme ve Backport özellikleri İstikrarlılığı sürekli hale getirir. Kullanıcılar ayrıca Eski İstikrarlı ve Deneysel seçenekleri arasında da bir tercih yapabilirler. Bu havuzlar üç kısma ayrılmıştır: Ücretsiz lisanlı paketlerin olduğu ana kısım, tescilli yazılıma bağımlı ücretsiz lisanslı paketlerin olduğu contrib paketi ve tescilli paketlerin olduğu ücretli paket. Bu üç paket arasından yalnızca ana paket kurulum DVD’lerinde yer alır. Contrib ve ücretli paketler kaynaklara kullanıcı tarafından eklenmelidir.
Mukayese etmek gerekirse, Ubuntu havuzları bu havuzlardan sorumlu kuruluş tarafından organize ediliyor. Ana havuzda Canonical tarafından desteklenen yazılım, evrensel havuzda ise Ubuntu camiası tarafından desteklenen yazılım var. Tescilli sürücüler kısıtlı havuzda, yasal sorunları olan yazılımlar çoklu evren havuzunda yer alıyor.
Her iki dağıtım da .deb formatını kullanıyor ve birçok paket her iki dağıtımda da çalışıyor. Üçüncü parti paketler de genellikle her iki dağıtımda çalışıyor, bu nedenle yalnızca bir paketle ilgilenmek yeterli oluyor. Fakat Ubuntu tarafından oluşturulan bazı paketlerin Debian’da çalışmadığını hatırlatmamızda yarar var.
Ubuntu Linux’un grafik görüntüleme özelliğini temin eden X Window System’in yerine geçen Mir’i geliştiriyor. Debian ise diğer birçok dağıtım gibi Wayland kullanımına geçmekte.
Buna ek olarak, Ubuntu 2016 yılından başlamak üzere Snap paketlerinin tanıtımını yapıyor. Şu ana kadar donanım dışında .deb paketlerini Snap olanlarıyla değiştirmeye yönelik resmi bir plan duyurulması ama birçok kişi, Ubuntu tarafından yapılan resmi açıklamalara rağmen, böyle bir değişikliğin her an yapılabileceğini öne sürüyor.
Diğer paketlere bağımlı olan .deb paketlerinin aksine, snap paketleri kendi bağımlılıklarını pakete dahil ediyor ve böylece bu paketleri bir tür güncellenmiş statik “tarball”lar haline getiriyor ve her paketi bir container içinde çalıştırıyor. Ubuntu snap paketlerinin hazırlanmasının daha kolay olduğunu ve daha güvenli olduklarını ifade ediyor ama paketlerin kalitesinin teknolojiye değil test sürecine bağlı olduğu da öne sürülebilir.
Ayrıca farklı paketlerdeki bağımlılıkların birden fazla olması nedeniyle snap paketleri hard diskte daha fazla yer kaplıyor.
Debian mı Ubuntu mu: Yönetim ve Destek
Debian bir destek dağıtımıdır. Bu destek içerisinde Debian geliştiricisi ve seçicisi olmak için yapılan testleri geçen herkes proje liderinin seçiminde söz sahibi olur ve önemli ilke meseleleri hakkında yapılan referandumlarda oy kullanır. Başta yasal meselelerle ilgili olanlar olmak üzere birçok karar Debian forumlarında uzun uzun tartışılır.
Ubuntu ise daha komplikedir. Gündelik meselelerde Ubuntu destek konseyi ve çeşitli alt komiteleri olan bir destek dağıtımı gibi hareket eder. Fakat Ubuntu’nun kurucusu Mark Shuttlewoth kendini Yaşam Boyu Hayırsever ilan etmiştir ve şirketi Canonical Software’in çıkarlarının söz konusu olduğu destek kararları hakkında son sözü söylemesiyle bilinir. Bu tutum bir iki kez destek tarafında büyük ayaklanmalara neden olmuş, destekğin net bir tanımının olmaması hakkında serzenişlere yol açmıştır.
Debian mı Ubuntu mu: Karar
Bütün bu farklılıklara rağmen, Debian ve Ubuntu arasında hala yakın bir etkileşim vardır. Bazı Debian üyeleri Ubuntu’nun Debian’a hak ettiği değeri vermediğini düşünse de, forumlardan birçok kişi her iki dağıtım için çalışmaktadır. Her iki dağıtımın üyeleri de her yıl düzenlenen Debconf konferansına katılmaktadır.
Diğer yandan bu iki dağıtım kullanıcılar, özellikle de potansiyel bağışçılar için giderek daha farklı seçenekler sunmakta. Mesela Debian genel amaca yönelik bir dağıtım olma özelliğini sürdürürken, Ubuntu giderek daha fazla Canonical’ın ticari çıkarlarını yansıtan bir nitelik sergilemekte. En son Ubuntu sürümleri masaüstü kullanıcılar için pek fazla yeni bir şey sunmadı ama aynı şey Debian için de söylenebilir çünkü Debian da yazılımındaki açıkların iyice azaldığı bir olgunluk seviyesine ulaşmış durumda.
Mutlaka bir tavsiyede bulunmak gerekirse, Ubuntu’nun Unity dışındaki masaüstü ortamlarında yeni kullanıcılar için daha iyi olduğu, Debian’ın ise daha deneyimli kullanıcılar veya dağıtım değiştirmeden Linux öğrenmek isteyen yeni kullanıcılar için daha iyi olduğunu söylenebilir.
Tabii bu son noktada Debian ve Ubuntu’nun teknolojik temelinin hala aynı olduğunu ve her iki dağıtımın da ortalama Linux kullanıcıları için gayet iyi tercihler olduğunu söylemekte fayda var.